Henri Matisse
20.yüzyıl sanat hareketleri içinde ilk devrimci faz olan Fovizm’e deneysel ve spekülatif bir yaklaşımla liderlik etmiş ,artistiklik bir kişilik olan Henri Matisse her ne kadar geçmişe muhaliflik ortamında doğsa da kökenini Cezanne,Van gogh,Seurat,Gauguin gibi sanat tarihinde ki diğer artistiklik kişiliklere borçludur. Henri Matisse yaptığı resim, gravür,taş baskı kâğıt kesmelerinin yanısıra 80’ e yakın heykel calısmalarıda yadsınamaz bir gerçekliktedir. Matisse heykeli figürü oluşturmada kendine yön veren bütünsel öğe çalışması olarak görmektedir .heykellerine verdıgı bicimlerı farklı tekniktedki eserlerinde figurü destekleyicisi olarak kullanmıştır.Henri Matisse,1869 yılında Bohain’de tekstil merkezinde doğar, ataları kuşaklardır tekstilcidir.Çocukluğunu tekstil atölyelerini,dokuma tezgahlarınıgözlemleyerek geçirir.1890 yılı onun yaşamında bir dönüm noktası olur.Geçirdiği fıtık ameliyatı esnasında boyalarla yaptığı çalışmalarla sanatın yaşamındaki ayrılmaz bir bütünlük olduğunu fark ederek Paris’ te aldığı hukuk eğitimini bırakır.
1895 yılında Ecole-Beaux-Arts da hocası Gustave Moreau’nun öncülüğünde rengi imgeleştiren,yalınlık arayışında ,Louvre ‘dan kopyaların yapıldığı demokratik bir eğitim alır.1908 yıllarından sonra Fas ‘a,Moskova’ya,Tahiti’ye ve daha bir çok farklı kültürlere yaptığı gezilerden elde ettiği deneyimlerle ve eski ustaların analizlerini yaparak zor elde edilebilen canlı renklerin zarefetliyle oluşturulmuş , ince bir zekanın ürünü, mükemmeliyetçi çok sayıda farklı teknikte eser ortaya koymuştur.1941 yılında geçirdiği ciddi bir operasyon onu tekerlekli sandalyeye ve yatağa bağımlı kılar,bu dönemde kolları iyice güçsüzleşir.Bu onda bir enerji patlamasına dönüşür.İradeli ve azimli kişiliğiyle bir makas kullanarak geliştirdiği kendine özgü yöntemi kağıt kesmeleriyle sanat tarihine ölümsüz eserler kazandırır. Yaşamının sonuna kadar sıkı bir çalışma içinde olan Henri Matisse,hastalık döneminde ona bakan hemşiresinin ricasıyla Vence ‘deki Rosaire Şapeli’yle sanatının amacına ulaşarak hayata gözlerini yumduğunda fov kimliğini evrenselleştirmiştir.
Matisse ve Heykel;
Matisse çok iyi bir ressam olarak bilinmesine rağmen onun kariyerinde seksenparça heykel çalışmasının da önemi yadsınamaz.Matisse, kendini bir heykeltıraş olarak kabul etmemekte, heykeli resmi tamamlayan bütünsel öğe çalışması olarak görmektedir.Erken dönem heykel pozisyonlarının tasarımları özellikle insan vücuduna odaklanması sıklıkla femine duruşlar şeklinde olup,çizimlerinde ,resimlerinde,baskılarında birincil husus olmuştur.Matisse’e ilk heykelcilik dersini eorges Lorgeoux ,1892 yılında Gustavo Moreau’nun atölyesinde vermiştir. Matisse’in ilk yaptığı heykel,alçak kabartma,Caroline Jabloud yüzünün bulunduğu bir çift adalyon olan “Profıle of a Woman” dur.Joblaud’un yükseltilen görüntüsünde hareketsiz bir görüntü vardır. Caroline’in hemen hemen doğal büyüklüğüne yakın rölyef, madeni bir para ya da Rönesans madalyonlarının betimlemelerine benzemektedir. Caroline Jabloud ,sanatçının ilk çoçuğun annesidir.Eserin yapıldığı tarihte, ilk kızı Marquerite ’te doğmuş ve sanatçının yeni baba kimliğiyle yaptığı heykellerden biridir.
PROFILE OF A WOMAN 92.4X33.7X31.4 CM LASTER ÖZEL KOLEKSİYon :1894
On dokuzuncu yüzyılda akademik eğitimleri sırasında her öğrenci modellemek için Louvre’dan bir eser seçerken, Matisse’ de Antonie-Louis Barye’nin” Jaguar Devouring a Hare “adlı eserini seçmiş ve sonrasında iki yılını bu esere adamıştır. Eser, Matisse’in heykeli sanatının bir parçası yapma konusunda kırılma noktası olmuştur .Eğer ki 1901 yılında yapılan küçük bir at heykelini saymazsak bu eser sanatçının ilk hayvan modellemesi ve ilk vahşi bir sahneyi tasviridir. (2) Burada Jaguar ‘ın ağzında avladığı tavşan yer alır fakat alt biçimin hareketli yüzeyiyle yukarı doğru çıktıkça düzleşen Jaguar’ın sırtı biçimle yumuşak bir ifadeye sahip olur.Heykel,orijinalinin canlılığını sanki özetlenmişçesine yakalanmıştır. Matisse ’in ilk heykellerinden sonra “Copy after Bayre’s Jaguar Devouring A Hare”resmin amacının ötesinde bir tür gücü düşündürmektedir. Cézanne’in kine benzer bir amaca bütünsellik hissiyle hizmet etmiştir.
COPY AFTER BAYRE’S JAGUAR DEVOURİNG A HARE :21.6X58.4X20.3 CM BRONZ BALTIMORE MUSEUM OF ART :1899 – 1901
Matisse’ “Serf” adını verdiği heykeline , 1900 yılında kopya ettiği Barye’nin“ Jaguar Devouring a Hare” heykel çalışmasından etkilenerek başlamıştır.Bu dönemde ideal öğretmen arayışına giren sanatçı, Rodin’ in atölyesini ziyaret etmiş fakat sonra asistan Antonie Bourdelle’i tercih etmiştir.Bu verimli karşılaşma Matisse’in “Serf”’i şaşırtıcı bir şekilde bir oto portreye dönüştürmesine ve belirli bir primitivizim özgürlüğünün işaretini açığa vurmasına sebep olur. Görünümü açısından Rodin’in “Walking Man” eserini anımsattığı aşikardır,fakat yapıtta insan figürünün ayrıntılı gözlem anlayışı egemendir.Rodin’in kaslı bacakların sıkıca bedene tutturulduğu figür “Serf’”de olgunlaşmış, sanatçının fiziksel süjenin bütünlüğüne olan ilgisi burada ağır basmıştır. Cezanne’in bütünsellik ilkesi Matisse’in asıl ilham kaynağıdır. Model kalıplanmadan önce kollar dirseklerin üstünden kesilmiş, bu da düşünceli bir şekilde öne eğilmiş kafaya ve çıkık karın yapısına daha fazla vurgu vermiştir.
Heykelin, 1877 yılında Rodin’e “Walking Man” için poz veren model Bevilaqua ile yüzlerce oturuştan sonra tamamlandığı söylenir. Heykelin kolları kesilmeden önceki orijinal modelinin bir fotoğrafında, model yumruklarını sıkmıştır ki bu da Rodin’in diğer bir heykeli “Jean d’Aire” ile bağlantıda olduğunu gösterir. Fakat yüzey bakımından bu iki eser birbirlerinden farklıdırlar “ Serf’i yeni bir tür ifade özgürlüğünü işaret eden hantal dalgalanmalarla modellenmiştir.Bu heykelde Matisse’in kendini adadığı, imgenin artan soyutluğu idealindeki destansı bir kulluk benzeri bir öğe vardır. Matisse heykel çalışmalarını, figürü oluşturmada kendine yön veren bütünsel öğe çalışması olarak görmektedir ve “ Serf’”heykelini çıplak erkek figürlerinde temel olarak kullanmıştır.
SERF 92.4X33.7X31.4 CM BRONZ :MUSEUM OF MODERN ART,SANFRANCISO HEYKELİN TARİHİ:1900-03
“Woman Leaning on Her Hands” Matisse ‘ in yalnızca iki tane ürettiği giysili heykellerinden birisidir.Heykel genel olarak düz bir yüzeye sahipken ışın demeti , yayılan kollarında bir ritim vardır.Matisse heykeli 1904 yılının sonlarına doğru yapmaya başlamıştır.1904 yılının yazını Saint Tropez ‘ de “ Luxe Calme et Volupte “nin taslak çalışmalarına başlarken figür arayışına girmiştir.” Woman Leaning on her hands “ figürü “Luxe Calme et Volupte” eserinde sol alt köşede yer alacaktır. Sanatçı kendini bir heykeltıraş olarak görmemekte, heykellerini,resmi tamamlayan bütünsel öğe çalışması olarak tanımlamaktadır.
WOMAN LEANING ON HER HANDS 12.4X23.8X16.2CM :BRONZ BALTIMORE MUSEUMOF ART 1905
Matisse’in “Standing Nude Arms on Head” adlı heykel çalışması gelişigüzel yaptığı akademik çalışmalarından türemişken ayrıca “Joy of Living”eserindeki genç güzel kadının gerinmesini anımsatmakta bunun yanısıra bu devasal figür Cezanne ‘nın “Bathers” adlı eserinden ilhamını almıştı. Figür, kolları başının üzerinde kenetli bir durumda, ayakta durmaktadır.Heykel yüzeyinde hantal dalgalanma ağırlıklı kol ve başta görülürken, aşağıya indikçe sert bir düzlüğe kavuşup, bacaklarda yumuşayarak , destek üzerinde ışığın yaptığı gezintiyle çoğalarak sonlanır. Vurgu florans yapan kol ve başta, fırlak göğüs ve kalçadadır. Heykelde arkaya alınmış sol ayak, arka cephede kesin bel kıvrımının sebebi, çıkık kalçanın ve fırlayan göğüslerin çıkış noktasını barındırır. Abartılı formlarla,vurgulu bir duruşa sahiptir.
STANDING NUDE,ARMS ON HEAD 26.0X13.3X10.8CM BRONZ RAYMOND AND PATSY NASHER KOLEKSİYON,DALLAS
Matisse sıklıkla yapıtlarında aile üyelerine yer verir. Büst, kızı Marguerite’ye aittir. Modelleme de , Marquerite, ayrı kavramsal yapı ortaya koyan saç düzenlemesinde, oya gibi işlenmiş üst giysisiyle ve yalın yüz hatlarındaki naif tebessümüyle, bir çocuk imgesiyle karşımıza çıkar. Marquerite, burada 12 yaşındadır vebir bebeğin gülümsemesiyle, gözlerindeki fark edilebilir tanımsızlıktadır.Heykel fonksiyonel olarak, ”Marguerıte Reading-I-II” tablolarının taslak çalışmasıdır.Sanatçının heykelleriyle,tabloları aynı paralellikte devam eder.
MARGUERITE 16X16.5X15.6CM BRONZ PHYLLIS HATTIS FINEARTS,NEW YORK1906
Matisse’ in resimde biçimi koruma ve yakalama kaygısıyla yapılan heykel çalışmalarındaki kararlı buluşlar 1907 yılının yazında Collioure’da başlar. Collioure’da kaldığı sıralarda heykel sanatçısı Maillol ile tanışıp 1907 yılında “Recling Nude I(Aurora) heykelini yaparak bronza döker. Matisse,“Recling Nude I(Aurora) “ figürü üzerinde çalışırken heykel yere düşerek zarar görür. Heykele geri dönmeden önce sanatçı “Souvenir of Biskra-Blue Nude” adlı eserini buradan aldığı ilhamla oluşturur.Heykelin telafisi olarak haşin ve vurgulu bir biçimde tuvale yansıyan çalışmadan sonra , heykeli tekrar ele almıştır. “Recling Nude I(Aurora) Matisse’ in heykelleri içinde netlik ,etkileyicilik ve duygu akıcılığı bakımından en göze çarpandır. Belli bir uzuva yaslanarak alınmış bu pozda, kol ya da bacak,öncelikle eklem vurgulanır, yeterli bir enerji ile bunun altıçizilip,özellikle uzuvları eklemlere bölmeyip organın içine dahil edilmiştir.Figürün ölçüleri normal boyutların üzerinde olup, kaslıdır. Poz, muazzam sol kolüzerine uzanmıştır, bunu abartılı kalçalar ve destekleyici sağ kol ile süslü yapı tamamlar.
Bu seçim Matisse’in 1905 yılında biçimlendirmeye yardım ettiği uyarlama Maillol’un” Le Méditerranée”’ın ilgili duruşuna bir şeyler borçludur.Aynı şekilde daha erken tarihli “Luxe, calme et volupte”de geliştirdiği poz üzerinde çalışmaktadır ve bu otuz yıl boyunca belirgin bir gelişme göstererek sanatçıyı ara ara meşgul edecektir.’ Matisse,” Joy of Living” in temel desenleri ve “Figure with Chemise “figürlerinin genişletilmiş bir halinde olan bu çalışmadaki alt başlık Aurora, Matisse’in Hellenistik imgelerden doğan peri kızları hakkında bilgi sahibi olduğunu gösterir.
“Reclining Figure with Chemise” ile kıyaslandığında “Reclining Nude I (Aurora) Michelangelo’nun çalışmalarında olduğu gibi ölçüde dramatik bir genişlik ve etkileyici bir güç sergiler. Matisse 1907 yılı yazının başlarında İtalya’ya gitmiştir ve aklında Rönesans fikri vardır ki 1901 tarihli “La coiffure”’da ki desenler arasındaki ilişki ve aşağı sarkan kolun ayırımı hayran olunan Michelengolu nun “Palestrina Pieta”nın uyumsuz bir izini taşımaktadır. Sanatçı heykellerindeki insan figürü şemasını daha sonra gerçekleştireceği bir çok resim,çizim baskılarında kullanarak, bu pozu bir çok ”Odalisque” serisinde ve “Pink Nude” ilham kaynağı olarak almıştır.
RECLING NUDE I-(AURORA) 33.2X50.2X27,9 CM BRONZ BALTIMORE MUSEUMOF ART ,CONE COLLECTİON 1907
Matisse’in iki figürü bir araya getirdiği tek heykel olan“Two Negresses” de iki güçlü yapılı nü, zıt yönlere bakan yüzleriyle, birinin kolu bir diğerinin omzunda yan yana durmaktadırlar. Figürlerden biri bedene yapışık kolu ve birbirine yaklaştırılmış bacaklarıyla sımsıkı kapalıdır, diğeri bacakları açık ve sol kolu kalçasında kompozisyonu geniş kılar.Figürlerin yan yana duruşu ve yüzlerin birbirine bakışı ile heykele iki ön cephe verilmiştir. Bu tür bir üç boyutlulukla izleyici heykelin tamamını görmek için heykelin çevresinde bir kez dönmelidir. Neredeyse simetrik olan ,dikdörtgen düzenleme ,bütünleyici bir görüntüdedir.Heykel, bir Fransız kültür dergisinde ki iki kızın çok bilinen bir fotoğrafından işlemiştir. Sanatçı fotoğraftaki duyumsal ve sappho’cu imgeleri yumuşatmış,kızların bacaklarını kısaltarak gövdelerini uzatıp, fotoğrafta yoksun oldukları heykelsi heybeti onlara vermiştir.
Figürler, birbirlerinin aynadan yansıması gibi ayakta durmakta,kilitlenmiş bakışları ve birinin erkeksi kafa yapısıyla cinsel bir belirsizlik ortaya koymaktadır. Bu tarz bir ikilik Picasso’nun 1906 tarihli” Two Nudes” eserinde e görülür. Resimdeki heykeli oluşturan mavi rengin modülasyonu gerçek bir mavilikten çıkmıştır. Mavi sadece bu kromatik zıtlıkta zıt bir renk değildir, aynı zamanda vücudun duruşunda kendini kişileştiren yine kendine özgü bir tavırdır. Bu, yayılan tek bir rengi yoğun anlam yüklü bir renk olarak ilk görüşümüzdür ve “Two Negresses” gibi resim şeklini almış heykeller sayesinde Matisse vücut bütünlüğü ve imge bütünlüğü arasındaki benzerliği geliştirmiştir.
TWO NEGRESSES 1908 46.7X26.7X19.1 CM BRONZ RAYMOND AND PATSY NASHER KOLEKSİYONU 1907-1908
Matisse, 1909 senesinde “Dance” isimli resim üzerinde çalışırken aynı zamanda hareket halindeki dansçıların figürlerini heykelde modellemek için de birkaç çalışma yapmıştır. Bunların arasında en çok göze çarpanı “Serpentine”’dir. Heykel dansın düz ve ritmik hareketlerini destekler niteliktedir.“ Serpentine” de ki poz Rönesans heykellerine benzer. Ayakta duran çıplak bir kadın bacaklarını ayak bilekleri üst üste gelecek şekilde kıvırmıştır, çenesini eliyle destekleyebilmek için dirseğini kıvırıp bir kütüğün üzerine dayamıştır. Diğer eli sırtına kıvrılmış ve kalçalar adeta vücudu sarmıştır.(1) Eser bize Afrika heykellerini de anımsatır ve sanatçı öne çıkan duruşla Rodin ‘in buluşu olan bitmemiş figür anlayışını birleştirmiş,klasik geleneğe uygun büyük boyutlu bir figür ortaya koymayı başarmıştır. (2)Matisse’e heykeli, kendi tabiriyle ”biraz şişman,fakat biçim ve hareketi oldukçauyumlu”olan bir fotoğrafa bakarak yapmıştır.(3) Heykelde gövde ve kolları aşırı derecede incelterek bütün parçaların oranlarını değiştirip,hareketsiz olan bir biçime açıklık ve salınım kazandırmayı tercih etmiştir.
Bu yüzden Matisse ‘in figürü hareketsiz olmakla birlikte,figürün parçaları belli bir akıcılıkla gözü her yandan bakmayı ve heykeli çevreleyen boşluğu algılamaya çağırır gibidir.Burada bir çarpıtma değil,bir güçlülük duygusu ile karşı karşıyayızdır.(4)Bu figürle Matisse, orijinalliğin en kararlı ve en beklenmedik vuruşlarından birini yapmıştır.Matisse’in hayranlarından Henry McBride ve Roger Fry sanatçının atölyesini ziyaretlerinde “Serpentine” yi görünce nasıl da şaşkına döndüklerini anlatmıştır. (6)Aslında, bu şaşkınlık Matisse’in temasının bir parçasıydı. Cézanne’in eserlerinde yetersizlik gibi görünen şeylerin aslında birer güç olduklarını Matisse ,çok erken fark etmiştir. Geleneklere bağlı çalışarak , vücudun orantılı şeklini hissetmiş ve Cezanne’in hâkimiyet alanının belirtisini gururla taşımıştır.”Serpentine” hoş bir aldırmazlıkla, bir başka karmaşanın daha son bulduğunun işaretidir.
SERPENTINE 54.6X29.2X19.1 CM BRONZ BALTIMORE MUSEUM OFART 1909
“ Back I” dört rölyefli bir seri olan çalışmanın ilki olup heykel alanındaki Matisse’in başlıca eserlerindendir Rölyefin pozu Cezanne’nin “Bathers” tablosunun etkisini taşımaktadır.Deseni meydana getirmek için oluşturulan köşeli arka plan ise Gauguin ile kesin bir benzerlikgösterir. Bunun yanı sıra,Gustove Courbet ‘in 1853 tarihli “ Bathers “ adlı yağlı boya çalışmasında etkilenmeler de açıkça ortadadır.“Back I” de modellemenin asıl gücü onun insan şekline yeni bir şekil kazandırmasıdır ve 1909 yılında Schukin’in için “Dance “ adlı tablosunu oluştururken “Back I” deki rölyefler gibi imge beden tarafından şekillenen ilişkiyi çözümlemesine yardımcı olur.
BACK I 190.5X116.8X16.5 CM BRONZ FRANKLIN D. MURPHY SCULPTURE GARDEN,UNIVERSITY OF CALIFORNIA 1909
Matisse’in toparlanan ve yeniden çalışılan büyük öneme sahip şekillerinin arasından yeni bir heykel grubu doğar. Beş heykel serisinden oluşacak çalışmanın ilki,”Jeannette I”büstü, sanatçının tıpkı resme ilk başladığı gibi bir portrenin Empresyonist tavırla modellenmesiyle yapılmıştır. Matisse, ilk iki versiyon için doğrudan Jeanne Vaderin adındaki genç bir modelle çalışmıştır. Uslupsal olarak seri, aşamalı olarak,“Back” serisine benzeyen bir dönüşümle soyutlaşacak yalınlıgın en üst noktaya ulaştığı görülecektir. üç boyutlu tasarımlarında birmeydan okumaya dönüşecektir.Büst,güvenilir inançlı yüz hatlarında noktasal bir çene ,çıkık burun ve ağırlaşmış gözler ve ayırt edilebilir güçlü anlıyla yer alır. Saçların tepesi hacimlidir. “Jeannette”serisi büyük bir kahramanlığın aktarılmasına benzer bir modellemededir.Armut görünümlü yüz, gaga şeklinde bir burun ve kabarık saçlar “Jeannette III”1911 de daha da belirginleştirilmiştir. Yüz hatlarının ve saçların ayrı ayrı kavramsal yapılar olarak ortaya çıktığı üçüncü uyarlama böylelikle oldukça yeni türlere alternatif çözümler üreten iki paralel sonucun kaynağını oluşturmuştur.
JEANNETTE 1 33.0X23.4X25.7 CM BRONZ HIRSHIRON MUSEUM ANADSCULPTURE GARDEN 1910
Jeannette serisinden “Jeannette V” de heykelin yapısı belirgin şekilde basitleştirilmiş ve böylece baş, varyasyonlar olarak ortaya çıkarılmıştır.(1) “JeannetteIII”’ün kalıbıyla başlanan bu parçada Matisse saçların yumrulu kısımlarını yontmuş,göz çukurlarını derince oymuş böylece burnu ve alnı vurgulamıştır, soldaki göze düz bir şekil vermiştir. Matisse’ de modellemenin fiziksel yapıyı ayrı bir canlılıkla anlatabilme kapasitesi 1909 tarihli “Serpentine”’de ortaya çıkar. Bu anlatımla birlikte bu yapılar ,kendi uyumlarını sanatın anlaşılması zor bir canlılığı olarak kabul edilen ritmik bir tutarlılıkla bir araya gelirler.Heykelin kaba görünüşü Matisse’in büyük bir saygıyla ele aldığı Afrika figürlerini anımsatır, fakat bir yandan da Kübizmin deneysel ve liberal etkilerini taşır. Kübist bir heykel olmasa da ayrı ayrı fakat birbirine bağlı parçalardan oluşan serideki hacimin parçaları açısından Kübist etkileri gözler önüne serer. Matisse ’in bu buluşu sonraki yirmi yılı oldukça etkileyerek otuzlu yıllarda yayılan biyomorfik soyutlama tarzı için kaynak olacaktır.a Woman” adlı eseri “Jeannette V” den alınan ilhamla oluşturulmuştur.
JEANNETTEV 58.1X21.6X23.5 CM BRONZ LOS ANGELES COUNTY MUSEUM OF ART 1913
Yüksekliği 70 cm’den fazla olan “Large Seated Nude” Matisse’in en büyük ve en tutkulu heykelleri arasında sayılır. Matisse için şiddetli ve heybetli bir tarzda kendi yolunu çizmesi açısından katalizör görevi görmüştür.Kolları başının arkasında kenetlenmiş ,geriye doğru keskince uzanan” Large Seated Nude”’un iri bedeni, sağ dizin alt arka kısmına sıkıştırılmış sol ayak ile, mimari bir sundurmaya benzer. Kalça ve bacakların, bedenle orantılanırsa, alışılmadık bir şekilde kısa olması bu heykelle ilgili en çekici noktalardan biridir. 1925 yılında, Matisse üç taş baskı ve “Odalisque with a Tamburine” de bu figürü kullanır ama heykelde koltuğun yarattığı destek yoktur, bu da büyük bir gerilim ve denge yaratır.Göğüslere doğru çekilen sağ bacak,Michelengelo’nun Tomb of Guiliono da ki “Night-Duke of Nemorous” figürünü hatırlatır.
LARGE SEATED NUDE1922- 1929 :77.5X80.3X34.6 CM BRONZ BALTIMORE MUSEUMOF ART
1925 yılında başlanan Henriette büstlerinin,1929 tarihli üçüncü uygulamasında,Matisse’in yaklaşımını radikal bir değişim gösterir. Bu heykeller doğal boyutlarından büyüktür ve özellikle üçüncü versiyon mimari yapısıyla anıtsal bir görünüm sergiler.“Henriette III” bir önceki modelin alçısı üzerinde şekillendirilmiştir. Bu yönüyle “Madeleine “ve” Back “ serilerine benzer.“Henriette III” ün pürüzsüz yüzeyi bir mermerin soğukluğunu taşımaktadır. Bu heykel hatasız bir şekilde kil ile modellenmiştir. “Jeannette V”’te olduğu gibi Matisse yanakların ve çenenin bölümlerini keserek doğrudan yüzü oymuştur. Modelin derin alnı, burun kemerinin kestiği bir kabartma halini almıştır. Gözler, ressamın o dönemdeki çizimlerinde uyguladığı doğrusal tarzı yansıtan ince ve şematik hatlarla belirginleştirilmiştir. Darricarrere,Matisse modellik yapmayı iki yıl önce bırakmıştır, çünkü Matisse’in çalışmalarındaki özgünlüğünü engellemek istememiştir.
HENRIETTE III 41.8X21.2X26.6 CM BRONZ HIRSHORN MUSEUM AND SCULPTURE GARDEN 1929
Matisse 1929 yılında stilize iki tors heykeli yapar. Tasarımda Roma torslarında ilham alınmıştır.” Small Thin Torso” da torsun pürüzsüz yüzeyinde, omuz çıkıntıları yer almaz.İnce uzun gövdede butlar daha uzunca ve kalıncadır.Heykel de, estetik beğenimizde yalınlığın çarpıcılığı yer alırken,eksik uzuvları gözümüz tamamlar.Heykelin formu Matisse’in özgün tekniği kağıt kesmeleriyle yaptığı 1947 yılında basılan “Jazz” adlı kitabında mavi beyaz bir sunumla yer alacaktır.
SMALL THIN TORSO 8CM BRONZ MUSEE MATISSE,NICE1929
1930 tarihli “ Tiari with Necklace” Matisse’in aynı yıl Tahiti’ye yaptığı ilk ziyaret sırasında hayran kaldığı tropikal bir çiçekten esinlenerek yapılmış bir dizi yuvarlak biçimden oluşur. Sadeleştirilmiş baş, oval bir çiçek yaprağı gibi anlatılmıştır. “Tiari” de Matisse ilk heykellerindeki bildik ölçülere geri dönmüştür.Fakat şimdi saflığın doruğuna ulaşmıştır. Sanatçı heykele , sanki çiçeksi yapı ile insansı duygular arasındaki ve aynı zamanda soyutluk ve gerçeklik arasındaki oyunu vurgulamak istercesine ,kompozisyona yeni bir kavis kazandıran, gerçek bir kolye eklemiştir .Kolye, Matisse’ in heykele eklediği gerçek ilk objedir. Heykelin yüzeyi Matisse için fazla pürüzsüzdür, Brancusi etkisini yansıtır.
TIARI WITH NECKLACE 20.3X14.3X19.4 CM BRONZ BALTIMORE MUSEUM OF ART
Matisse “Standıng Nude (Katıa)” heykelini dik ve simetrik heykellerle ilgilendiği bir sırada tamamını kalay ve bronzla kaplayarak yapmıştır.. Katia”ın modellemesinde, bundan 40 yıl önce gerçekleştirdiği “Standing Nude” ve “Standing Nude Arms on Head” simetrik figür çalışmalarına geri dönmüştür.Heykeli tamamlama sürecinde kağıt kesmelerle yaptığı “Blue Nude-V” de aynı motifi tekrarlarken ,heykeli bir ağaç gibi yapmıştır.Form geleneksel bir amforaya ya da kouari’yi andırsada, heykel özenli ortaya konan insan vücudunda ve verdiği fiziksel enerjide geleneksel değildir.
STANDING NUDE (KATIA) 45.1X8.7X7.0 CM BRONZ ÖZEL KOLEKSİYON 1950-51
CRUCIFIX AND CANDLESTICKS TUNÇ VENCE ŞAPELİ
“Crucifix and Candlestıcks “ Matisse’in Vence’şapeli için yaptığı ince ve küçük haç modelidir. Sanatçı çarmıha gerilmiş İsa heykelini basit bir atlar düzenlemesi içinde düşünmüştür. Bu heykelcik, aynı zamanda Matisse’in üç boyutlu yapıtları içinde en soyut olanıdır. Bu konuda sanatçının Grünawald’ın Hz. İsa figürü üstüne çalıştığı bilinmektedir, ancak gerçekleşen tasarım Tirol ve Pireneler’in tunçtan halk sanatı örneklerine de daha yakındır. Matisse’in yetkin biçim arayışı resimlerindeki uyum arayışı gibi tunç ve pişmiş topraktan ürettiği tüm heykellerine egemen olmuştur.
KAYNAKÇA:
Flam, Jack. (1995):Matisse on Art, London: Unıversty of Calıfornia Press .
Essers, Volkmar. (çev. Micheal Hulse).(1993): Henri Matisse,1869-1954: Master of
Colour, Köln: Benedikt Taschen. (1) Alicia Legg,(1972): The Sculpture of Matisse,The
Museum of Modern Art,New york, United States of America:s.23(2)
– Lawrence Gowing,(1993):Matisse,Thames and
Hudson,2.Basım,Paris:s. 79-80(3) Dorothy Kosinki,Jay Mckean
Fisher,Steven Nash,(2007):Matisse,Painter as Sculptor ,Yale Unıversty
Press,New Haven : s.158-159 (4) Gabriele Crepaldi,(çev.Beyza
Sümer),(2001):Saf rengin ustası,Matisse, Dost kitabevi,Ankara:s.85(5) Dorothy Kosinki,Jay Mckean
Fisher,Steven Nash,(2007):Matisse,Painter as Sculptor ,Yale Unıversty Press,New Haven : s.158
