1905 yılında Salon d’ Automne’de Matisse , Derain, Vlaminck, Marquet, Camoin, Manguin, Puy, Valtat, Friesz , Rouault ile birlikte bir sergi düzenlerler.Sergiyi gezen eleştirmenler rengin bu kadar şiddetli ve cesur kullanımı karşısında hayret ve şaşkınlık içinde kalmışlardır. Parisli sanat eleştirmeni Louis Vauxcelles’ eserlerini gördüğün de rengin bu kadar şiddetli ve cesur kullanımı karşısında hayrete düşerek, ani bir tepkiyle yabanil hayvanlar demiştir.
Resimlerin sergilendiği odanın ortasında Albert Marquet’in Quattrocento heykellerinden esinlendiği bir bronz çocuk figürü bulunmaktadır. Vauxcelles, serginin akşamında Gil Blas’ın dergisine yazdığı yazı da geleneksel dizgiden uzak, saf tonların cümbüşü içindeki eserlerin şaşırtıcılığından bahsedip ,“Yabanil hayvanlar arasına sıkışmış bir Donatello!.”nükteli sözleriyle Fransızca vahşi hayvanlar anlamına gelen “fauve” adını onlara kazandırmıştır.
L’Illustration dergisi Kasım ayı sayısında bütün bir sayfayı Salon Automne’daki değerlendirmelere ve ikisi Matisse’ ait olmak üzere yedi resmin fotoğraflarına ayırır. Geleneksel dizgiden uzak bu eserler yoğun bir ironiyle ele alınır. Yüzündeki yeşil çizgiyle Amelie Matisse’in portresi”Green Stripe” skandalın merkezi olur.Gelenek dışı sanatın anlaşılmaz ve karmaşık olduğu genel kanısına varılır.
Green stripe,1905
Fov tavrın en bilinen temsilcileri; Henri Matisse ,Albert Marquet, Andre Derain,Maurice deVlaminck , Othon Friesz ,Raoul Dufy ,Van Dongen, Georges Rouault ,Charles Camoin,Henri Charles, Henri Manguin,Jean Puy’dır.Matisse, Derain ve Vlaminck Fovizm’in önde gelen temsilcileridir. La havre’li ressamlar Raul Dufy ve Othon Friesz’de 1906 yılında fov tavra katılmıştır.Aynı yıl içerisinde bu gruba katılan son kişide Braque olmuştur.Fovist tarzda resimlerini 1906 yılından 1907 ilkbaharına kadar görürüz ve yaklaşık kırk adettir. Bu dönemin genç deneysel sanatçıları özellikle Vlaminck ve Derain, Nietzsche ve Bergson‘un sanat ve sanatçılar ile ilgili tanımlamalarını kendilerine yakın bulmuşlardır.
Fovizm’i oluşturan kişiler arasında esnek bir kurumlaşma vardır . Fovizm her hangi bir sanatsal doktrinden çok sıkı arkadaşlık bağları üzerine kuruludur. Fovlar ne Post-Empresyonistler gibi grupları paylaşmışlar ne de Sürrealistler, Fütüristler gibi manifestolar yayınlayıp, ahlaki yönlendirmelerde bulunmuşlardır. Onların betimlediği arkadaşlık ,sürekli hayat boyu süren bir arkadaşlıktı.Başlangıçtan beri Henri Matisse Fovların arasında daha yaşlı bir ressam olması uzmanlığı, yetkisi,otoritesiyle birlikte diğer arkadaşlarından ayrılarak bu grubun lideri haline gelmişti. Bunda ikna edici karakterinin sanatsal yetkinliğininde etkisi çok büyüktü. Matisse aynı yolda yürüyen arkadaşlarının arasından haklı bir şekilde sıyrılmıştı. O sadece Fovizm’in bir lideri değil, o yüzyılın eleştirmenler ve gazeteciler tarafından en çok kutlanan tebrik edilen kişisiydi. Matisse’nin bu etkin pozisyonu istemeden diğer ressamların başarılarının azalmasına önderlik yapmıştı.Bu olaydan en çok etkilenen kurbanlardan biride Vlaminck olmuştur.Bu durum Fovizm’in tarihi üzerinde bir rahatsızlık getirip, büyük sorun haline gelmiş ve grup üyelerini olumsuz etkilemiştir.
Fovistler her şeyi katışıksız renklerin düzenlemesiyle anlatmak eğilimindedir. Resmi oluşturan öğe, rengin gücüdür. Saf renklerle kaba fırça vuruşlarıyla geniş renk alanları yaratarak, biçimleri geniş kontur çizgileriyle sınırlandırıp en basit ifadelere indirgerler. Resim doğadan, aynanın gösterdiğinden farklıdır. Kontur çizgilerinde çoğunlukla kullanılan renk siyahtır. Siyah renk ışığın yerine kullanılır çünkü siyahın yanında her renk daha parlak görünür.Bu yaklaşımlarıyla renkler daha çarpıcı bir sunuma kavuşur. Matisse ”Fovizm bir tek rengi bile feda etmeden hepsinin onurlandırılmasını gerektiğini düşündüğümüz o kısa andır.”demiştir.Fovların çalışmalarında, yoğunlaşmış renge tahammül edemeyen derinlik ortadan kalkmıştır. Tasvirlerde perspektif modle ve valör’e itibar edilmeyip iki boyut tabloda tasvire yetmektedir. Çizim doğrusallığını terk edildiği bu nokta, dekoratif görünümü güçlendirir. İki boyutlu düzlemler Van gogh ve Gauguin hatırasıdır. Aynı zaman da Fovlar İran minyatürleriyle halılarına ve kuzey Afrika çinilerine merak sarmışlardır. Fovizm ‘de peyzaj, natürmort ve insan figürleri sanatçıların değerlendirdikleri tasvir konularıdır. Birbirini resimleme geleneği hareketin başından beri Fovistler arasında bir eğlence olmuştur.
Fovlar, ressamlığı tuval üzerine duygularının şiddetini serbest bırakmanın bir yolu olarak görseler de nesnelere, figürlere olduğundan başka anlam verdikleri zaman bunu sırf duygusal ifade için değil dekoratif nedenler için yapmışlardır.Ekspresyonizm’le aynı noktada hiçbir zaman buluşmamışlardır. Matisse’in fovizm’le ilgili yönü beklide dışavurumcu açıdan değerlendirildiğinde en yumuşak kalanıdır. Fovizm her ne kadar geçmişe muhaliflik ortamında doğmuş olsa da derinden muhafazakar bir yönü de vardı.Tabloları vahşi görünse de güdüleri serinkanlı ,sistematiktir ve yakın geçmişe olan sorumluluk hissi özellikle Fovist çalışmaların tipik bir özelliğiydi.Sarah Whilderfld ‘a göre Fovizm ‘in başarısı geçmişe dayalı çalışmalar yapmasından kaynaklanmaktadır.
Fovistler kendi aralarında fikir birliğine varmış homojen bir grup değillerdi. Öyle olsalar bile bu çok kısa sürmüştü. İşbirliği ,devamlı fikir ve tavsiye alışverişi sadece her birinin vazgeçmek istemediği kendi kimliğini belirlemesine yol açıyordu.Dolayısıyla gruptaki bütün sanatçılar için Fovist tecrübe etkileyici ve geçici karakterlerini etkileyebilmek için ihtiyaç duyduğu bir araştırma olarak görülmüştü.Aslında Fovizm yaratıcılıklarının belli bir noktasında akademik gelenekleri kırmakla ilgili benzer fikirlere sahip bireylerin, buluşma noktası olmuştur. Bu kaygısızlık ve temel doktrinlerden yoksunluk Fovizm’in kısa süren ömrünü ve bu fikri benimseyenlerin daha sonra neden tamamen farklı yollara yöneldiklerini açıklayabilir .
Modern sanata kesin ve belirli kazançlar sağladıktan sonra her biri 1908 yılından başlayarak değişik doğrultularda gelişmeler gösterirler. Raoul Dufy,Andre Derain,Maurıce de Vlaminck, ,Henri Manguin,Charles Comain ve Jean Puy gibi ressamların çoğu Kübizm ve Dışavurumcu akımlara ,Rouault ve Jawlensky gibi bazı sanatçılar Alman Ekspresyonizim’inden etkilenirken, Puy, Derain ve Valtat’ta sonraları kendi çalışmalarını bağımsız olarak ve çok farklı sonuçlar yaratacak şekilde devam ettirmişlerdir. Braque’un 1909’ dan sonra yaptığı eserlere de Analitik Kübizm adı verilir. Fovizm’e estetik ve entelektüel temelini veren Matisse ise Fovizm’in tek temsilcisi olarak resim üretmeye devam etmiş ve evrensel kimliğiyle fov tavrın kalıcılığa kavuşmasını sağlamıştır.
Fovlar, birçok çağdaş sanatçıya gelenekleri aşmaları konusunda öncülük edip, daha önceki düşüncelerin anlaşılmasına, özümsenmesine ve aşılmasına yardımcı olmuşlar, yeni düşünceleri kökten irdeleme yöntemleriyle sanatsal özgürlük ve özgünlük konusunda ısrarlı tutumlarıyla ve rengi özgür kılışlarıyla modern sanatın önünü açmış ve sonraki kuşakların daha ileriye taşıyabilecekleri güçlü bir sanat mirası bırakmışlardır. Henri Matisse’in dediği gibi,” Fovizm her şey değildir, ama her şeyin temelidir”.
Kaynakça:
Essers, Volkmar. (çev. Micheal Hulse).(1993): Henri Matisse,1869-1954: Master of Colour, Köln: Benedikt Taschen.
Essers, Volkmarr (1996): Henri Matisse, Köln: Evergreen
Ferrier, Jean-Louis(1992): Fauvismus: die wilden in Paris, Paris: Terrail
Flam, Jack. (1995):Matisse on Art, London: Unıversty of Calıfornia Press .
Gowing, Lawrence. (1966): Henri Matisse 64 paintings, New York: The Museum of Modern Art.
Gowing, Lawrence. (1993): Matisse, Paris: Thames and Hudson,2.Basım.
Fovizm,” P Dünya Sanatı Dergisi, Sayı:16, 78-92
